نبرد بلاکچین‌ها

کلمات کلیدی: اکونومیست، بیت‌کوین، اتریوم، بلاکچین، DeFi، سیستم مالی غیرمتمرکز

تهیه و تنظیم: علی دبیریان

مقدمه

امروزه، بلاکچین‌‌‌‌ها یک شانس مجدد برای دستیابی به اقتصاد دیجیتال را محیا کرده‌‌‌‌اند؛ نرم‌‌‌‌افزارهای متعدد ساخته‌‌‌‌شده بر روی انواع بلاکچین‌‌‌‌ها نسل جدیدی از اقتصاد دیجیتال غیرمتمرکز[1] را به ارمغان آورده‌اند و نرم‌‌‌‌افزارهای مالی غیرمتمرکز[2] به واسطه بسترسازی برای معامله دارایی‌‌‌‌ها، امکان دریافت وام و همچنین سپرده‌‌‌‌گذاری، نقش اساسی را در اقتصاد دیجیتال غیرمتمرکز ایفا می‌‌‌‌کنند. این موضوع سبب نبرد شدید رقبا برای گرفتن سهم بیشتر از بازار سیستم‌های مالی غیرمتمرکز شده است. در این میان به نظر می‌‌‌‌رسد به طور مشخص اتریوم، به عنوان پلتفرم مالی غیرمتمرکز پیشرو، در حال از دست‌‌‌‌دادن سیطره خود بر بازار است؛ این مسئله سبب شده است که اکونومیست در گزارشی با عنوان «نبرد بلاکچین‌ها»، ابعاد مختلف این پدیده را مورد بررسی قرار دهد.[3]

سیستم مالی غیرمتمرکز

ایده اصلی سیستم مالی غیرمتمرکز این است که زنجیره بلاک‌‌‌‌ها که حاوی اطلاعات هستند، بدون به خطر افتادن امنیت، روی تعداد بسیار بالایی از رایانه‌‌‌‌ها توزیع شده‌‌‌‌اند؛ این موضوع می‌‌‌‌تواند به نهادهای متمرکز مانند بانک‌‌‌‌ها و سایر بسترهای تکنولوژی مالی کمک‌‌‌‌رسانی کند؛ ارزش دارایی‌‌‌‌های ذخیره‌‌‌‌شده در این سیستم مالی نوظهور از یک میلیارد دلار در اوایل سال 2020 میلادی، به بیش از 200 میلیارد دلار در اواخر این سال افزایش یافته است، که در این میان اتریوم سهم قابل توجهی از بازار را در اختیار گرفته است (نمودار 1).

نمودار 1: کل ارزش دارایی‌‌‌‌های ذخیره‌‌‌‌شده در نرم‌‌‌‌افزارهای سیستم مالی غیرمتمرکز به میلیارد دلار

توضیحات: ارقام به میلیارد دلار و بازه زمانی مدنظر از سال 2020 تا 2022 است.

منبع: DeFi Llama

اتریوم و معایب آن

بلاکچین اتریوم در سال 2015 میلادی با هدف والاتری نسبت به بیت‌کوین برای ایجاد کارایی بیشتر به بهره‌‌‌‌برداری رسید و تا چندی پیش، با قدرت عجیبی در مرکز تمامی فعالیت‌‌‌‌های سیستم مالی غیرمتمرکز قرار داشت؛ تکنولوژی بلاکچین مورد استفاده در بیت‌کوین و اتریوم از یک ساز و کار به نام «گواهی کار[4]»، در قالب رقابت شدید رایانه‌‌‌‌ها برای حل مسائل مبتنی بر ریاضیات در راستای تایید تراکنش‌‌‌‌ها استفاده می‌‌‌‌کند و این ساز و کار به کندشدن شبکه تراکنش‌‌‌‌ها و محدودشدن ظرفیت آن‌‌‌‌ها منجر شده است؛ برای نمونه بیت‌کوین، تنها توانایی پردازش هفت تراکنش در ثانیه را دارد؛ اتریوم نیز از وضعیت خیلی بهتری در این زمینه برخوردار نیست و تنها 15 تراکنش در ثانیه پردازش می‌‌‌‌کند؛ درنتیجه در زمان‌‌‌‌های شلوغ، پردازش تراکنش‌‌‌‌ها به کندی صورت می‌‌‌‌گیرد و اغلب پرهزینه است؛ با افزایش تقاضا و با وجود چندین دقیقه تاخیر، نرخ پرداختی برای انتقال بین کیف پول‌‌‌‌های دیجیتال می‌‌‌‌تواند از 70 تا 500 دلار افزایش یابد.

تلاش برای گذر از معایب

توسعه‌‌‌‌دهندگان طی مدت مدیدی بر بهبود ظرفیت اتریوم مانند بازنویسی آن تلاش کرده‌‌‌‌اند؛ برنامه‌‌‌‌ها حاکی از تلاش برای حرکت به سمت ساز و کار «گواهی سهام[5]» است؛ سادگی و مقیاس‌‌‌‌پذیری از ویژگی‌‌‌‌های اصلی این ساز و کار نسبت به «گواهی کار» است. یک ایده دیگر در خلال فرآیندی به نام «خردکردن[6]» انجام می‌‌‌‌پذیرد؛ تکه‌‌‌‌های جدید خردشده سبب بهبود کارایی و افزایش ظرفیت خواهند شد. همچنین برخی توسعه‌‌‌‌دهندگان بر روی روش‌‌‌‌هایی متمرکز هستند که تعداد تراکنش‌‌‌‌هایی که نیاز به تایید مستقیم دارند را کاهش می‌دهند.

مشکل اساسی در هزینه‌‌‌‌های گوناگون این روش‌‌‌‌هاست؛ برای نمونه، آنچه در این سیستم مورد تقاضاست، امنیت بالای تراکنش‌‌‌‌ها بدون حضور واسطه‌‌‌‌هاست؛ درصورتی که تلاش برای رسیدن به این هدف و برطرف‌‌‌‌کردن ایرادها، با هزینه زیاد و البته با امنیت کمتر و تمرکز بیشتر، امکان‌پذیر است؛ برای مثال هک‌‌‌‌کردن تکه‌‌‌‌های خردشده در فرآیند «خردکردن»، برای هکرها به مراتب راحت‌‌‌‌تر از حالت عادی است. بنابراین تغییرات ساختاری و بهبود وضعیت اتریوم آن‌گونه که باید و شاید برای توسعه‌‌‌‌دهندگان آسان نبوده است.

رقابت در چشم‌‌‌‌انداز سیستم مالی غیرمتمرکز

اوایل سال 2021 میلادی تقریبا تمامی دارایی‌‌‌‌های قفل‌‌‌‌شده در نرم‌‌‌‌افزارهای سیستم مالی غیرمتمرکز، در شبکه اتریوم قرار داشتند؛ درحالی که به گزارش JPMorgan Chase، یک بانک بزرگ، سهم نرم‌‌‌‌افزارهای مالی غیرمتمرکز که از اتریوم استفاده می‌‌‌‌کنند در پایان سال 2021 میلادی به هفتاد درصد کاهش یافته است؛ به گفته آقای panigirtzoglou، مدیرعامل بانک JPMorgan، رونمایی از نسل جدید اتریوم با تغییرات در نظر گرفته‌شده به این سادگی امکان‌پذیر نیست و حداقل یک سال زمان خواهد برد و اتریوم تا زمان رونمایی از نسل جدید، سهم بیشتری را از بازار از دست خواهد داد.

در این میان سیر وسیعی از شبکه‌‌‌‌ها مانند آوالانچ[7]، Binance Smart Chain و همچنین Solana، اکنون از ساز و کار گواهی سهام برای اجرای بلاکچین‌‌‌‌ها استفاده می‌‌‌‌کنند که کارایی به مراتب بهتری دارند و خدمات مشابه را می‌‌‌‌تواند به سرعت بسیار بالاتر و همچنین هزینه ارزان‌‌‌‌تر به انجام برساند؛ برای نمونه Solana، توانایی پردازش تا هزاران تراکنش بر ثانیه را دارد و به عنوان رقیب اتریوم قد علم کرده‌ است؛ آقای آلر[8]، کارآفرین حوزه وب و ارزهای دیجیتال و مدیرعامل شرکت سیرکل[9]، به این موضوع دیدگاه رقابتی دارد؛ به این مفهوم که مانند ویندوز، اندروید و ios که به شدت در حال رقابت هستند، بسترهای موجود بلاکچین نیز همین وضعیت را دارند؛ او اینطور فکر می‌‌‌‌کند که پیروز نهایی در این میدان، بستری خواهد بود که بتواند بهترین‌‌‌‌ توسعه‌‌‌‌دهندگان را برای ساخت نرم‌‌‌‌افزارهای کاربردی جذب کند.

اینکه هرکس توانایی دسترسی به داده تولیدشده و همچنین سرچشمه کد[10] را دارد، امکان ایجاد پل میان تعداد فراوانی از بلاکچین‌‌‌‌ها و جمع‌‌‌‌آوری اطلاعات بسیار از انواع مختلف بلاکچین‌ها را محیا کرده است؛ برای مثال بسترهایی مانند 1inch، با زیر نظر قرار دادن قیمت صرافی‌‌‌‌ها روی بلاکچین‌‌‌‌های مختلف، تلاش می‌‌‌‌کنند تا بهترین قیمت را برای تراکنش پیدا کنند. در مجموع با شکوفایی روز‌افزون سیستم مالی غیرمتمرکز، رقابت در این حوزه شدیدتر خواهد شد؛ اینکه تصور کنیم برنده نهایی این نبرد سخت، تمام بازار را تصاحب خواهد کرد و کنترل کلی اقتصاد دیجیتال و نحوه توسعه آن را بدست خواهد گرفت، به دور از واقعیت به نظر می‌‌‌‌رسد.