متاورس، جولان‌گاه رقابت بزرگان فناوری

کلمات کلیدی: اکونومیست، متاورس، فناوری، رقابت

تهیه و تنظیم: علی دبیریان

مقدمه

ماهیت متاورس هنوز به طور شفاف مشخص نشده است؛ در یک دنیای آینده‌‌نگرانه از واقعیت مجازی، معاشرت، کار، خرید و البته بازی، در زمانی که زندگی روزمره به صورت عادی در حال سپری‌‌شدن هست، چگونه خواهد بود؟ آیا نسخه‌‌ای غنی‌‌تر از آنچه اکنون برای ما از فضای دیجیتال ملموس است، در انتظارمان خواهد بود؟ آیا کاربران اینترنت، به سرعت فریفته اینچنین رویاهای میلیاردهای بزرگ فناوری در جهان خواهند شد؟ این‌‌ها همه سوالاتی هستند که به طور جزیی باید پاسخ داده شوند؛ ولی هدف این گزارش ارزیابی نگرش شرکت‌‌های بزرگ فناوری نسبت به اهمیت پدیده نوظهور در جهان یعنی متاورس است؛ اکونومیست در گزارشی با عنوان «بزرگان متاورس»، ابعاد مختلف این موضوع را مورد بررسی قرار داده است.[1]

متاورس

طرفداران فناوری‌‌های توزیع‌‌شده[2]، به عنوان نسل سوم اینترنت[3]، اینطور استدلال می‌‌کنند که بلاکچین[4]و ارزهای دیجیتال[5]، فناوری بسیار بزرگ بعدی هستند؛ هرچند طبق گفته بن تامسون[6]، یک کارشناس فناوری، بلاکچین و ارزهای دیجیتال در متاورس نسبت به جهان واقعی، به مراتب بهتر می‌‌توانند مورد استفاده قرار گیرند؛ او می‌‌گوید ایلان ماسک[7]، مالک تسلا، قصد دارد به کره ماه سفر کند؛ درحالی که مارک زاکربرگ[8]، مالک متا، خواهان خلق ماه‌‌های جدید در فضای دیجیتال است. به هر روی، همانند عرصه فناوری مختص فضا، متاورس نیز جولان‌‌گاه رقابت بسیار شدید شرکت‌‌های فناوری بزرگ است. زاکربرگ و سایر رقبا، ممکن است آینده‌‌ بازتر، فراگیرتر و جذاب‌تر از اینترنت تلفن همراهی که امروز در اختیار ماست، ارائه کنند و آن‌‌ها با تمام وجود در تلاش هستند، در این عرصه پیشتاز باشند و در نهایت قانون‌گذاری مطابق میل خود را بر روی فناوری جدید پیاده کنند.

متاورس، جولان‌‌گاه رقابت

زاکربرگ، بنیا‌‌ن‌‌گذار شرکت فیس‌‌بوک، در ماه اکتبر اعلام کرد که قصد دارد نام شرکت مادر خود را به «متا[9]» تغییر دهد تا به ایجاد یک واقعیت دیجیتال جایگزین[10]کمک کند؛ او برای این اقدام خود به شدت مورد تمسخر قرار گرفت؛ هرچند که همین مسئله با هوشمندی کامل و زمان‌‌بندی بی عیب و نقص، سبب تغییر نگرش اذهان عمومی نسبت به این شرکت و تجدید قوای آن شد و او با کشیدن یک پرده سیاه بر روی فعالیت‌‌های قبلی، خشم سیاسی را از شرکت خود منحرف کرد.

دقیقا از ماه اکتبر، با اعلام تغییر نام شرکت فیس‌‌بوک به متا، جستجو کلمه «متاورس» در گوگل افزایش یافته است؛ طبق گزارش برنشتاین[11]، یک شرکت کارگزاری، متاورس توانایی کمرنگ‌‌کردن بازارهایی با درآمد بالقوه سالانه حداقل 2 تریلیون دلاری را دارد؛ طبق گزارش جفریز[12]، یک نهاد مالی، علیرغم اینکه ممکن است تا اجرایی‌‌شدن متاورس بیشتر از یک دهه فاصله وجود داشته باشد، این پدیده توانایی مختل‌‌کردن همه چیز را در زندگی انسان‌‌ها دارد.

دیگر شرکت‌‌های بزرگ فناوری مانند مایکروسافت[13]، علاقه‌‌مند نیستند که از چنین رقابت هیجان‌‌انگیزی عقب بمانند و برنامه‌‌هایی برای حرکت به سمت متاورس تنظیم کرده‌‌اند؛ البته در این میان زاکربرگ با دارایی خالص نزدیک به 125 میلیارد دلار و کنترل شرکتی به ارزش 908 میلیارد دلار، برجسته‌‌ترین آن‌هاست؛ به عنوان فرد پیشروی بعدی می‌‌توانیم به جنسن هوانگ[14]، از شرکت انویدیا[15]اشاره کنیم؛ شرکت انویدیا در زمینه ساخت پردازنده‌های گرافیکی فعالیت می‌کند که ارزش آن 722 میلیارد دلار است. همچنین پونی‌‌ما، از شرکت بزرگ فناوری در چین به نام Tencent با ارزش 550 میلیارد دلار، 40 درصد از سبد سرمایه‌‌گذاری مختص به صنعت بازی خود را به شرکت Epic Games، مالک یکی از محبوب‌‌ترین بازی‌‌های جهان به نام Fortnite، اختصاص داده است؛ بنیانگذار این شرکت نیز،سوئینی، خود در میدان متاورس حرف زیادی برای گفتن دارد و اخیرا به بلومبرگ[16] گفته است که متاورس یک فرصت چند تریلیون دلاری است؛ او همچنین از رقابت بسیار شدید شرکت‌‌های فناوری بزرگ برای جذب کاربران بیشتر و تعیین استانداردهای احتمالی متاورس در آینده، صحبت کرده است. نگاهی به جاه‌‌طلبی‌‌های این شرکت‌‌های بزرگ فناوری، می‌‌تواند به درک بهتر مسئله کمک کند؛ زاکربرگ امسال ده میلیارد دلار به متاورس، با تمرکز بر روی هدست‌‌ها و عینک‌‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده[17] (دسترسی غالب در این پدیده نوظهور از طریق این ابزارها صورت می‌‌گیرد)، اختصاص داده است؛ تمرکز انویدیا بیشتر بر روی omniverse است؛ این فناوری، مهندسان، طراحان و دیگر اعضای خلاق را به صورت مجازی گرد هم جمع می‌‌کند تا بتوانند دستاوردهای جدیدی (بیشتر به صورت صنعتی)، خلق کنند؛ شرکت Epic نیز سال‌‌هاست با دنیاهای مجازی Fortnite، پا به این عرصه نهاده است. هرچند اپل تا به حال در مورد متاورس سکوت کرده است، بدون شک در پی آمادگی برای ورود پرقدرت در این عرصه رقابت است.

ریشه این حجم از توجه به متاورس چیست؟

علت این حجم از توجه شرکت‌‌های فناوری بزرگ آمریکا به متاورس را می‌‌توان در بخش‌‌های مختلفی جست‌‌وجو کرد؛ مورد اول این است که اینترنت کنونی تلفن‌‌های همراه در آستانه افول همیشگی و پایان عصر خود است. همچنین، در آمریکا و اروپا انحصارهای شرکت‌‌های فناوری بزرگ همچون فیس‌‌بوک و گوگل و البته سواستفاده غیر قابل انکار این شرکت‌‌ها از حریم خصوصی کاربران، سبب وضع قوانین سخت‌‌گیرانه بر فعالیت آن‌‌ها شده است؛ عرصه فناوری در چین نیز این وضعیت را کم و بیش تجربه می‌‌کند و میل به ترک حوزه فناوری میان کارآفرینان، قابل تامل است. علت بعدی می‌‌تواند در محدودیت‌‌های اعمال شده این شرکت‌‌ها بر علیه یکدیگر نهفته باشد؛ برای نمونه اپل برای آقای زاکربرگ مشکل‌‌ساز است؛ به طوری که آیفون با استفاده از تنظیمات حریم خصوصی، میزان فروش تبلیغات دیجیتال فیس‌‌بوک را کنترل می‌‌کند؛ همچنین اپل در بستر فروش نرم‌‌افزارهای خود، در یک نبرد ضدانحصار با Epic، هزینه‌‌هایی را به توسعه‌‌دهندگان این شرکت تحمیل کرده است که به نظر می‌‌رسد آنطور که باید و شاید موفق نبوده است؛ این موضوع تا حدودی تلاش برای همکاری بیشتر این شرکت‌‌ها در قالب بهبود استانداردهای مشترک را تشدید کرده است؛ درمجموع این شرکت‌‌ها در تلاش هستند تا از طرق مختلف سهم قابل توجهی از فناوری آینده را داشته باشند و این موضوع توجه آنها را به متاورس، که می‌تواند بستری برای تحقق آینده فناوری باشد، جلب کرده است.